Modellenrecht
Wat is het modellenrecht?
Het modellenrecht beschermt de uiterlijke vormgeving van een gebruiksvoorwerp. Je moet daarbij denken aan een mooi vormgegeven fluitketel, een bijzonder sieraad of een mooi ontworpen bankstel. In de praktijk zie je dat in de mode- en meubelindustrie en het industrial design veel modellen worden geregistreerd.
Wat beschermt het modelrecht?
Het modellenrecht beschermt de uiterlijke vormgeving van een product, niet de technische aspecten. Als je een kurkentrekker ontwerpt met een gestyleerde wijnrank als schroefdraad, dan kun je via het modelrecht bescherming krijgen voor dat ontwerp. Maar je kunt anderen niet verbieden om de spiraalvorm te gebruiken, die heeft namelijk de technische functie om de kurk uit de fles te krijgen. Wil je bescherming voor het technische aspect, dan heb je een uitvinding gedaan en kun je bescherming krijgen via het octrooirecht.
Het modelrecht beschermt alleen nieuwe ontwerpen en designs. Als een nagenoeg identiek ontwerp al eerder bij het publiek bekend was, dan hoort het tot het “vormgevingserfgoed” en dan staat het iedereen vrij dat te gebruiken en daar op voort te borduren. Wel mag je het eerste jaar je ontwerp naar buiten brengen om te kijken of het aanslaat op de markt. Op die manier voorkom je dat je modellen deponeert die je in de praktijk nauwelijks gebruikt en handhaaft.
Hoe krijg ik een modelrecht?
Om een modelrecht te krijgen moet je een depot verrichten. Dit kun je voor de Benelux-landen doen bij het Benelux Bureau voor de Intellectuele Eigendom. Wil je meteen bescherming voor de hele EU, dan kun je een depot doen bij het EU Office for Intellectual Property. Het depot biedt je voor 5 jaar bescherming. Die termijn kun je 4 keer verlengen. In totaal kun je jouw design dus 25 jaar lang beschermen met jouw modelrecht.
Wat is het voordeel van een modelrecht?
Het modellenrecht lijkt erg veel op de bescherming die het auteursrecht biedt tegen namakers. Maar waar je bij het auteursrecht moet zien aan te tonen dat jij de maker bent, kun je bij een modelrecht gewoon naar het modellenregister wijzen. Daar staat immers dat jij de rechthebbende bent. Het tweede grote voordeel is dat als een namaker beweert dat hij het design helemaal zelf heeft bedacht en dat niet heeft ontleent aan jouw ontwerp, dat je dan weer naar het modellenregister kunt wijzen. De namaker pleegt gewoon een inbreuk, want hij had het register kunnen raadplegen. Het modelrecht geeft je dus een sterke procesrechtelijke positie als je met een inbreuk op je recht wordt geconfronteerd.
Wat is het nadeel van een modelrecht?
Eigenlijk zijn de kosten die je voor een depot moet maken het enige nadeel. Het is een commerciële afweging of je die (geringe) investering over hebt om je designs net iets beter te beschermen dan alleen via het auteursrecht.
Wat nog meer?
Als je andere partijen moet samenwerken om je design te realiseren of produceren te krijgen, dan is het verstandig om deze partijen een geheimhoudingsovereenkomst te laten tekenen. Doe je dat niet, dan loop je de kans dat het ontwerp naar buiten komt en dat je het niet meer als model kunt laten registreren.